ΚΡΙΤΙΚΗ
Η κριτική που ασκείται στα MOOCs αφορά σε τρία προβλήματα; της επιστημολογίας, της παιδαγωγικής και της ηγεμονίας.
Επιστημολογία: Με μια γρήγορη ματιά στους τίτλους των MOOCs που παραδίδονται από τα πιο γνωστά ιδρύματα, διαπιστώνει κανείς ότι τα περισσότερα μαθήματα αφορούν περισσότερο στις θετικές επιστήμες και λιγότερο στις κοινωνικές-ανθρωπιστικές και μάλιστα ότι στοχεύουν σε περιορισμένα πεδία γνώσης. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι πιο εύκολο να διδαχθεί μέσω διαδικτύου και βίντεο ένα πείραμα φυσικής, παρά ένα θέμα πολιτικής που εγείρει αντικρουόμενες απόψεις. Με αυτόν τον τρόπο όμως περιορίζεται πάρα πολύ το πεδίο της γνώσης και καταλήγει σε απλή μετάδοση πληροφορίας.
Παιδαγωγική: Η φύση των MOOCs είναι τέτοια που δεν επιτρέπει τη διαλογική ή κοινωνική φύση της δημιουργίας της γνώσης. Ο φοιτητής δε συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή της γνώσης, ούτε εμπλέκεται με τους συμφοιτητές του. Παρουσιάζεται, επομένως, μια περιορισμένη αντίληψη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που δεν κατανοεί τις πολύπλοκες σχέσεις και πρακτικές ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος.
Ηγεμονία: Ιδρύματα με περιορισμένους οικονομικούς πόρους δεν έχουν τη δυνατότητα δημιουργίας και παράδοσης μαθημάτων MOOCs. Η δυνατότητα πρόσβασης λοιπόν σε προηγμένες τεχνολογίες διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο για το ποια ιδρύματα θα έχουν την πρωτιά στην ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού με μεγάλη απήχηση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πιο γνωστά ιδρύματα των ΗΠΑ με δίδακτρα, όπως Harvard, Yale, MIT, κ.ά., είναι πρωτοπόρα σε αυτό το είδος μάθησης. Ποιος άλλωστε θα παρακολουθούσε ένα μάθημα σε ένα Δημόσιο Πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, αν είχε παράλληλα τη δυνατότητα να παρακολουθήσει ένα μάθημα του Harvard;
Άλλα θέματα για τα οποία ασκείται κριτική είναι η λογοκλοπή και η αδυναμία εξακρίβωσης της ταυτότητας των φοιτητών, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η αξιολόγηση (αυτόματη βαθμολόγηση η οποία λειτουργεί καλύτερα σε μαθήματα τεχνικής φύσης), αλλά και το υψηλό ποσοστό εγκατάλειψης των μαθημάτων που φτάνει στο 90%.
Τα πλεονεκτήματα των MOOCs, η μαζικότητά τους και το γεγονός ότι είναι ανοιχτά για όλο τον κόσμο, αποτελούν ταυτόχρονα και τα τρωτά τους σημεία.
Παιδαγωγική: Η φύση των MOOCs είναι τέτοια που δεν επιτρέπει τη διαλογική ή κοινωνική φύση της δημιουργίας της γνώσης. Ο φοιτητής δε συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή της γνώσης, ούτε εμπλέκεται με τους συμφοιτητές του. Παρουσιάζεται, επομένως, μια περιορισμένη αντίληψη της εκπαιδευτικής διαδικασίας, που δεν κατανοεί τις πολύπλοκες σχέσεις και πρακτικές ενός πανεπιστημιακού ιδρύματος.
Ηγεμονία: Ιδρύματα με περιορισμένους οικονομικούς πόρους δεν έχουν τη δυνατότητα δημιουργίας και παράδοσης μαθημάτων MOOCs. Η δυνατότητα πρόσβασης λοιπόν σε προηγμένες τεχνολογίες διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο για το ποια ιδρύματα θα έχουν την πρωτιά στην ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού με μεγάλη απήχηση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα πιο γνωστά ιδρύματα των ΗΠΑ με δίδακτρα, όπως Harvard, Yale, MIT, κ.ά., είναι πρωτοπόρα σε αυτό το είδος μάθησης. Ποιος άλλωστε θα παρακολουθούσε ένα μάθημα σε ένα Δημόσιο Πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, αν είχε παράλληλα τη δυνατότητα να παρακολουθήσει ένα μάθημα του Harvard;
Άλλα θέματα για τα οποία ασκείται κριτική είναι η λογοκλοπή και η αδυναμία εξακρίβωσης της ταυτότητας των φοιτητών, ο τρόπος με τον οποίο γίνεται η αξιολόγηση (αυτόματη βαθμολόγηση η οποία λειτουργεί καλύτερα σε μαθήματα τεχνικής φύσης), αλλά και το υψηλό ποσοστό εγκατάλειψης των μαθημάτων που φτάνει στο 90%.
Τα πλεονεκτήματα των MOOCs, η μαζικότητά τους και το γεγονός ότι είναι ανοιχτά για όλο τον κόσμο, αποτελούν ταυτόχρονα και τα τρωτά τους σημεία.
Βιβλιογραφία: Baggaley, J. 2014; Rhoads, R. et al. 2012; Miguel, J. et al. 2013; Johnson, D. et al. 2013; Tillmann, N. et al. 2013
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Δεδομένου ότι τα MOOCs εμφανίστηκαν μόλις το 2012, με την ίδρυση των τριών πρώτων πλατφορμών, τα πεδία για μελλοντική έρευνα είναι πολλά και ποικίλα.
•Η αποτελεσματικότητα των MOOCs: Όσον αφορά στο διδακτικό σχεδιασμό και την παιδαγωγική, κυρίως σε πιο θεωρητικά μαθήματα.
•Το προφίλ και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων: Εκτός από φύλο, ηλικία, πολιτιστικό υπόβαθρο, να διερευνηθούν ενδογενείς παράγοντες και εξωγενή κίνητρα.
•Λόγοι εγκατάλειψης ή μη συμμετοχής.
•Συμβολή του παρεχόμενου υλικού στη μάθηση και στην ικανοποίηση των φοιτητών: Αν συμβάλλει στη μάθηση και στην ικανοποίηση των μαθητών και σε ποιο βαθμό.
•Μετά το MOOC τι; Έμφαση στις δεξιότητες και στις κοινωνικές συνδέσεις: Παραμένουν οι γνώσεις και οι δεξιότητες που αποκτήθηκαν; Παραμένουν οι κοινωνικές συνδέσεις που δημιουργήθηκαν;
•Πώς και σε ποιο βαθμό επηρεάζει η τεχνολογία τη συμμετοχή του εκπαιδευόμενου: Ο σχεδιασμός των MOOCs, η ενσωμάτωση συστημάτων υποστήριξης, βοηθητικών εργαλείων για τους εκπαιδευτές, κ.ά.
•Συνδυασμός τεχνολογικών και μη γνωστικών παραγόντων μάθησης που επηρεάζουν τις επιλογές των μαθητών, όπως τα κίνητρα, οι στάσεις απέναντι στη μάθηση, αισθήματα εμπιστοσύνης και αποδοχής: Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να εμπνεύσουν εργαλεία και χαρακτηριστικά που θα είναι ευρέως εφαρμόσιμα ή προσαρμόσιμα στις ανάγκες των διαφορετικών τύπων μάθησης; Τι παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν για την απλοποίηση της διαδικασίας της μάθησης και για την αύξηση της ικανότητας των μαθητών να πετύχουν;
•Πώς βλέπουν και πώς θα έπρεπε να βλέπουν οι εργοδότες τα παρεχόμενα πιστοποιητικά.
•Τα MOOCs στην Ελλάδα.